Vitiligo
Vitiligo, ciltteki pigmentasyon kaybı nedeniyle beyaz lekelerin oluştuğu, genellikle sınırları belirgin bir deri rahatsızlığıdır. Bu durum, melanin üretiminden sorumlu melanosit adı verilen hücrelerin yok olması ya da etkisiz hale gelmesi sonucunda meydana gelir. Bu yazımızda vitiligonun nedenleri ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgi vermek istiyoruz.
Vitiligo Belirtileri Nelerdir?
Vitiligo, vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir ve belirtileri şunları içerir:
- Beyaz Lekeler: En belirgin belirtidir. Bu lekeler genellikle el, yüz, diz ve dirsek gibi güneşe maruz kalan bölgelerde başlar.
- Saç Renginde Değişim: Saç, kaş, kirpik veya sakal gibi alanlarda beyazlama görülebilir.
- Mukoza Zarlarında Beyazlama: Ağız içi veya burun gibi mukozal yüzeylerde pigment kaybı olabilir.
Belirtilerin yayılma hızı kişiden kişiye değişebilir. Bazı hastalarda vitiligo sınırlı bir alanda kalırken, bazılarında daha genelleşmiş bir dağılım gösterebilir.
Vitiligo Nedenleri Nelerdir?
Vitiligo’nun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, şu faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir:
- Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sistemi, yanlışlıkla melanositlere saldırabilir.
- Genetik Yatkınlık: Ailede vitiligo hikayesi olan bireylerde risk daha yüksektir.
- Stres ve Travma: Fiziksel veya duygusal stres, vitiligoyu tetikleyebilir.
- Kimyasal Maddeler: Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak melanositlere zarar verebilir.
Vitiligo Türleri
Vitiligo, farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Yaygın türleri şunlardır:
- Genelleşmiş Vitiligo: Vücudun farklı bölgelerinde simetrik beyaz lekelerle görülür.
- Segmental Vitiligo: Daha sıklıkla çocuklarda görülür ve vücudun bir tarafında sınırlı bir alanda ortaya çıkar.
- Fokal Vitiligo: Sınırlı bir veya birkaç bölgede meydana gelir.
Vitiligo Tedavi Yöntemleri
Vitiligo tedavisi, hastalığın yayılımı, tipi ve hastanın yaşam tarzı gibi faktörlere bağlı olarak kişiselleştirilir. Uygulanabilecek tedavi yöntemleri arasında şu başlıklar yer alır:
- Topikal Tedaviler: Kortikosteroid ve kalsinörin inhibitörleri gibi kremler pigmentasyonun geri kazanılmasına yardımcı olabilir.
- Fototerapi: UVB Işık Tedavisi: Deri pigmentasyonunu teşvik etmek için etkili bir yöntemdir. PUVA Tedavisi: Psoralen ilacının UVA ışığı ile kombine edilmesiyle uygulanır.
- Excimer Lazer Tedavisi: Sadece 308nm dalga boyundaki ışını göndererek ve sadece vitiligo lezyonlarına uygulanarak gerçekleştirilen bir tedavi yöntemidir.
- Cerrahi Yöntemler: Melanosit Transplantasyonu: Sağlıklı pigment hücrelerinin beyaz alanlara nakledilmesi.
- Kamuflaj Teknikleri: Kozmetik ürünlerle beyaz lekelerin kapatılması, hastaların kendilerini daha rahat hissetmesine yardımcı olabilir.
Vitiligo ve Yaşam Kalitesi
Vitiligo, fiziksel bir rahatsızlık olmasının ötesinde psikolojik etkiler de yaratabilir. Bu nedenle, hastalarımızın hem fiziksel hem de duygusal iyilik halini desteklemek önemlidir. Stres yönetimi, beslenme düzeni ve sosyal destek, tedavi sürecine olumlu katkı sağlayabilir.
Dermatoloji Uzmanı Sezin Fıçıcıoğlu olarak, Çanakkale’deki kliniğimizde, vitiligo tedavisi için bilimsel ve güncel yaklaşımlar uyguluyoruz. Bunlar arasında Excimer lazer de yer almaktadır. Her hastamızın ihtiyaçlarına uygun bireyselleştirilmiş tedavi planları oluşturup bu sabır gerektiren yolculukta sizleri destekliyoruz.
Sağlıklı günler dileriz.
Vitiligo'da Excimer Lazer Tedavisi
Vitiligonun tedavisi için uzun zamandır kullanılan yöntemler topikal tedaviler ve fototerapidir (dar bant ultraviyole B). Ancak son zamanlarda lazer tedavileri de kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan araştırmalar arasında en yaygın olarak çalışılanı 308nm excimer lazer ‘dir.
Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) excimer lazeri vitiligo ile birlikte psoriasis, atopik dermatit, lökoderma tedavisinde onaylamış bulunmaktadır. Bu yazıda excimer lazerin vitiligodaki kullanımı ve etkinliği üzerinde durulacaktır.
308nm excimer lazer vitiligo tedavisinde nasıl çalışır?
Excimer lazer sadece 308nm dalga boyundaki monokromatik ışını vitiligo lezyonuna ulaştırır ve bu sayede;
- Cildin üst tabakalarındaki T hücreleri ve yol açtıkları inflamasyon baskılanmaya çalışılır
- Pigment hücreleri (melanositler) daha çok pigment üretmeleri için uyarılmış olur
- Lezyona komşu derideki ve kıl foliküllerindeki melanositler, lezyona doğru göç etmeleri için uyarılmış olur
Kök hücreler farklılaşıp pigment üreten hücrelere (melanositlere) dönüşmeleri için uyarılmış olur
Excimer lazer tedavisi vitiligoda nasıl uygulanır?
Excimer lazer tedavisi genellikle haftada 2-3 seans olacak şekilde yaklaşık 20-30 seans uygulanır. Bilimsel literatürde tedavi etkinliğinin görülmesi için gereken sürenin 36 haftaya kadar çıkabileceği bildirilmiştir.
Güvenli dozlarda kalmak için öncelikle kişinin tepki vereceği minimum doz (Minimal Eritem Dozu) hesaplanır ve buna göre tedaviye başlangıç dozu belirlenir ve tedavi protokolü oluşturulur. Seans süresi lezyonlu bölgenin genişliğine göre 10-15 dakika civarında olabilmektedir. Hasta seans bittikten sonra normal hayatına devam edebilir.
Excimer lazer tedavisi vitiligoda etkili mi?
Yapılan çalışmalarda excimer lazer tedavi sonuçları, fototerapi tedavisinin sonuçlarından üstün bulunmamıştır ancak fototerapiden farklı ve üstün yanı excimer lazer tedavisinde vitiligo olmayan normal deri kısımlarının ışına maruz kalmamasıdır.
Fototerapi sırasında normal deri kısımları da tedaviden etkilenmekte ve bu nedenle normal deri kısımlarında bronzlaşma görülebilmektedir, bu bronzlaşma ise vitiligolu deri alanları ile normal deri alanları arasındaki renk kontrastında artışa yol açabilmektedir.
Vitiligo maalesef kesin çözümü halen bulunamamış bir hastalıktır. Vitiligo lezyonlarının düzelmesi bağışıklık sisteminizin iyiye gittiğini/normalleştiğini gösterir ancak lezyonlar daha sonra yeniden ve/veya yenileri ortaya çıkabilir. Dolayısıyla amacımız hastalıkta remisyonu (durmayı) sağlamaktır. Bedenimizdeki emosyonel ve oksidatif stresi azaltmaya çalışmak ise elbette ki faydalı olacaktır.
Excimer lazer tedavisi de sınırlı bölgedeki vitiligo lezyonlarında çevre dokuya zarar vermeden etkili olabilmekte, bu etkinlik topikal tedaviler ya da PRP gibi işlemler ile kombine edildiğinde daha da artmaktadır. Yapılan bazı çalışmalarda vitiligo lezyonlarında elde edilen iyileşmenin 2 yıl sonra bile devam ettiği de gösterilmiştir. Sonuç olarak vitiligoda excimer lazer tedavisi ekonomik maliyeti dışında olumsuz bir yönü olmayan güvenli ve etkili bir tedavi seçeneği olarak gözükmektedir.
Kaynakça
Lopes C, Trevisani VF, Melnik T. Efficacy and Safety of 308-nm Monochromatic Excimer Lamp Versus Other Phototherapy Devices for Vitiligo: A Systematic Review with Meta-Analysis. Am J Clin Dermatol. 2016 Feb;17(1):23-32. doi: 10.1007/s40257-015-0164-2.
Sun Y, Wu Y, Xiao B, Li L, Li L, Chen HD, Gao XH. Treatment of 308-nm excimer laser on vitiligo: A systemic review of randomized controlled trials. J Dermatolog Treat. 2015;26(4):347-53. doi: 10.3109/09546634.2014.991268.
Silpa-Archa N, Lim HW, Wongpraparut C. Excimer laser in vitiligo: where there is light, there is hope. Br J Dermatol. 2019 Jul;181(1):21-22. doi: 10.1111/bjd.18101.
Deng Y, Li J, Yang G. 308-nm Excimer Laser Plus Platelet-Rich Plasma for Treatment of Stable Vitiligo: A Prospective, Randomized Case-Control Study. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2020 Jul 23;13:461-467. doi: 10.2147/CCID.S260434.
Beggs S, Short J, Rengifo-Pardo M, Ehrlich A. Applications of the Excimer Laser: A Review. Dermatol Surg. 2015 Nov;41(11):1201-11. doi: 10.1097/DSS.0000000000000485.
Hartmann Schatloff D, Retamal Altbir C, Valenzuela F. The role of excimer light in dermatology: a review. An Bras Dermatol. 2024 Nov-Dec;99(6):887-894. doi: 10.1016/j.abd.2023.12.007.